Beknopte geschiedenis:

Het belfort van Menen, dat zich bevindt op de Grote Markt in de stad Menen, gelegen in de provincie West-Vlaanderen, heeft een rijke en complexe geschiedenis die zich uitstrekt over meerdere eeuwen.

De aanvang van de bouw en onderbrekingen door conflicten

De eerste bouwfase van het belfort begint op 5 maart 1574. Bartholomeus Dhaese, een bouwmeester uit Gent, krijgt de taak om het project te leiden. De bouw verloopt aanvankelijk voorspoedig maar in 1575, slechts een jaar nadat de eerste steen is gelegd, worden de werkzaamheden gestaakt in verband met de godsdienstoorlogen die in alle heftigheid zijn losgebroken. Deze conflicten teisteren de regio en dwingen de stad om de bouw stil te leggen. Het belfort blijft daardoor lange tijd onvoltooid.

Hervatting van de bouw en de eerste voltooiing van het belfort

Pas in 1602, ruim twee decennia na de onderbreking, worden de bouwactiviteiten hervat. Dit gebeurt onder leiding van meester-metselaars Jan Persyn uit Kortrijk en Jan Deleu uit Menen zelf. Het oorspronkelijke ontwerp van Bartholomeus Dhaese wordt grotendeels gevolgd, met slechts enkele kleine aanpassingen. In 1610 wordt het belfort eindelijk voltooid, 36 jaar na de eerstesteenlegging. Bovenop de bestaande natuurstenen onderbouw wordt een nieuwe bovenbouw in baksteen opgetrokken, die wordt bekroond met een elegante houten spits, voorzien van een koepelvormig dak en een lantaarn. In 1611 wordt een uurwerk toegevoegd aan de toren, en in 1616 volgt de installatie van de eerste beiaard, bestaande uit 18 klokken. Dit markeert het begin van een lange traditie van beiaardmuziek in Menen.

Oorlogsschade en daaropvolgende herstellingen

Het begin van de 18e eeuw is voor Menen een periode van grote turbulentie. In 1706, tijdens het beleg van Menen, wordt de spits van het belfort vernietigd. Vijf jaar later, in 1711, ondergaat de toren een grondige herstelling. Hierbij wordt een derde achthoekige verdieping toegevoegd, opnieuw bekroond met een koepelvormig dak met een lantaarn, en er wordt een nieuw uurwerk geïnstalleerd in 1713. In 1716 wordt de eerste beiaard vervangen door een nieuwe met 34 klokken.

In 1794 is er opnieuw schade aan de toren; ditmaal wordt de lantaarn zwaar beschadigd door de beschietingen van de Franse republikeinse troepen. Ook het beiaard raakt blijvend beschadigd. Het belfort doorstaat deze periode op zich wel maar met aanzienlijke schade en behoudt zijn prominente plaats in de stad.

Heropbouw en verdere uitbreiding van het belfort

Na de verwoestingen van de voorgaande eeuw krijgt het in 1802 een basklok en ondergaat het belfort in 1828 een grootschalige restauratie onder de leiding van de provinciaal architect Van Caneghem. Tijdens deze restauratie wordt een vierde achthoekige verdieping toegevoegd, die wordt afgesloten met een platform en een opengewerkte balustrade. Aanvankelijk bestaan de balustrades uit stenen pijlers, maar deze worden in 1890 vervangen door exemplaren van gietijzer, die het belfort een modernere uitstraling geven.

Restauraties, moderniseringen en nieuwe toevoegingen

In de jaren 1930 ontwikkelt de stadsarchitect Gaston Boghemans plannen om de originele naald op het belfort te reconstrueren. Zijn plannen halen het helaas niet. Tussen 1961 en 1966 ondergaat het belfort een uitgebreide restauratie. Tijdens deze periode wordt ook een nieuwe beiaard geïnstalleerd, die de oude, in 1794 beschadigde beiaard vervangt. Het nieuwe beiaard, bestaande uit 49 klokken, betekent een belangrijke uitbreiding van de muzikale mogelijkheden van het belfort. In 2001 wordt een modern beiaardklavier geïnstalleerd, waarmee de beiaardier het klokkenspel nauwkeurig kan bespelen.

Wereldwijde erkenning en behoud van het belfort

In 1999 ontvangt het belfort van Menen de prestigieuze status van UNESCO-werelderfgoed, wat de historische en culturele waarde van dit monument onderstreept. Deze erkenning mag worden gezien als een bekroning voor de eeuwenlange inspanningen om het belfort te behouden en te herstellen.
In 2004 wordt er een oriëntatietafel boven op het belfort geplaatst, die bezoekers een panoramisch uitzicht biedt over de omgeving van Menen en de omliggende landschappen. De laatste restauratie is in 2021. Deze omvat niet alleen structurele verbeteringen, maar ook esthetische vernieuwingen die ervoor zorgen dat het belfort zijn statige uitstraling behoudt.

Vandaag de dag is het belfort van Menen veel meer dan alleen een historisch gebouw. De beiaard, waarmee regelmatig concerten worden verzorgd, speelt een centrale rol in het culturele leven van Menen.

Bronnen:

• #1 2003, Langs Vlaamse Belforten en Stadhuizen, Michiel Heirman, Uitgeverij Davidsfonds, Leuven.

• #2 Zingende Torens’ Andreas Dill & Luc Rombouts, Davidsfonds Leuven, 2017.

• #4 Website: onroerenderfgoed.be, geraadpleegd op 6 augustus 2024.

• #5 Blog: ‘Les Beffrois, Les Perrons & Les Rolands‘, geraadpleegd op 6 augustus 2024.

• #6 Website: ‘Wikipedia Belfort van Menen‘, geraadpleegd op 6 augustus 2024.

Openingsuren Belfort

Het belfort is dagelijks gratis toegankelijk tussen 9u en 17u. Maak online een toegangscode aan via https://belfortbezoeken.menen.be of vraag er een in het stadhuis.