Beknopte geschiedenis van het Belfort van Tielt

Het belfort van Tielt, gelegen aan de Markt, heeft een rijke en bewogen geschiedenis die teruggaat tot de 13e eeuw. In 1275 geeft Beatrijs van Brabant, weduwe van Willem van Dampierre, toestemming voor de bouw van een lakenhalle. In datzelfde jaar krijgt Tielt ook toestemming om voor het hospitaal een stenen belfort te bouwen, precies op de plek waar nu het Tieltse stadhuis staat. Vermoedelijk stond hier eerder al een houten constructie.

Vernieling en wederopbouw

Het belfort en de aangrenzende lakenhalle hebben door de eeuwen heen veel te verduren. In 1383 verwoesten de Gentse “Witte Kaproenen” het complex voor de eerste keer. Vervolgens wordt het tijdelijk ingericht als versterkte plaats, totdat men het belfort vanaf 1394 opnieuw opbouwt. In de vijftiende eeuw worden de gebouwen zelfs vier keer verwoest: in 1452 door de troepen van Filips de Goede en in 1453 door de “Gentse Groententers.” In 1468 richt een zware storm opnieuw grote schade aan. In 1491 keren de Gentenaars terug en beschadigen zij de halle en het belfort nogmaals.

Uitbreidingen in de 16e en 17e eeuw

In de 16e eeuw ontwikkelt het belfort zich verder, ondanks nieuwe verwoestingen. Na een brand in 1545 wordt het gebouw hersteld, uitgebreid en voorzien van een modieuze renaissancestijl. Deze stijl geeft het belfort een nieuwe grandeur die past bij de status van Tielt als centrum- en handelsstad. Kunstenaars brengen medaillons, kleurrijke beelden en wapenschilden in cartouches aan op de gevelpartijen. Helaas gooien de godsdienstoorlogen en de ontvolking van Tielt aan het eind van de 16e eeuw roet in het eten; het pronkgebouw wordt volledig ontmanteld en daarna moeizaam opnieuw opgebouwd.

Rond 1620 krijgt de toren een bekroning van de hand van Romain De Caigny en krijgt het Tieltse belfort zijn typische renaissance-campaniletoren. Ook wordt de benedenverdieping van de toren omgebouwd tot een open gaanderij, wat het gebouw tot op vandaag een toegankelijk en elegant karakter geeft.

De Beiaard en behoud van het Belfort

In 1773 krijgt het belfort een volwaardige beiaard, gegoten door de beroemde Brugse klokkengieter Georges Duméry. Deze beiaard, oorspronkelijk bestaande uit dertig klokken, benadrukt het belang van het belfort als ceremoniële ruimte.

In 1784 dreigt het belfort gesloopt te worden, delen zijn bouwvallig en men is van mening dat de bouw van een nieuw stadhuis het belfort overbodig maakt. Dankzij hevig protest van enkele individuen kan de bevolking worden overtuigd om dit te voorkomen.

Tijdens de grondige en langdurige restauratie in de jaren 1880 krijgt het belfort een totaal ander uiterlijk en wordt het de helft kleiner. De middeleeuwse hallen aan de oostkant worden gesloopt en een nieuwe toegangstoren wordt aan de noordzijde aangebouwd. Rond de toren wordt in de toenmalige romantische stijl een fries van wapenschilden in witsteen aangebracht.

Beschadiging en herstel in de 20e Eeuw

Tijdens de bevrijding in 1944 raakt het belfort beschadigd, vooral door beschietingen die de beiaard en het klavier vernielen. Het herstel van deze schade gebeurt tussen 1957 en 1959, onder leiding van architect Gerard Vande Weghe. Zijn zoon, Luc Vande Weghe, voert in 1985 een grondige restauratie uit, waarbij ook de beiaard volledig in zijn oorspronkelijke ‘Dumery’-versie wordt hersteld, zodat het Tieltse belfort kan pronken met de enige originele Dumery-beiaard.

Erfgoedstatus

Het belfort van Tielt werd in 1999 opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO als onderdeel van de Belforten van België en Frankrijk, wat zijn historische en culturele waarde nog eens onderstreept. In 2008 onderging het belfort opnieuw een uitgebreide renovatie, waarmee het een blijvende herinnering blijft aan de rijke geschiedenis van Tielt.

Met dank aan stadsgids Berenice Vanrenterghem voor haar correcties en aanvullingen.

Bronnen:

#1 2003, ‘Langs Vlaamse Belforten en Stadhuizen’, Michiel Heirman, Uitgeverij Davidsfonds, Leuven.

#2 Leon Impe, ‘Belfort en beiaard te Tielt‘ in West-Vlaanderen Jaargang 11 (1962), p. 39.

#3 Luc Danhieux, ‘Opkomst en bloei van de belforten, hun betekenis’ in West-Vlaanderen Jaargang 11(1962), p.2.

#4 ‘Belfort en Halle, Tielt op website onroerenderfgoed.be, geraadpleegd op 31 augustus 2024.

#5 ‘Belfort van Tielt‘ op website wikipedia.org, geraadpleegd op 30 augustus 2024.

#6 ‘Belfort en halle te Tielt‘ op website belgiumview.com, geraadpleegd op 29 augustus 2024.

#7 ‘Trotse vrijheidssymbolen‘ op website stamgent.be, geraadpleegd op 31 augustus 2024.

#8 ‘De Tieltse Halletoren door de eeuwen heen’, Reinilde Goussaert, Uitgave van de heemkundige kring ‘De Roede van Tielt’ 1986

#9: ‘Beiaarden en torens in België’, Musea Nostra, Uitgeverij Ludion, Gent, 1994.

Openingsuren Belfort

Het belfort is enkel toegankelijk met een erkende streekgids. Neem hiervoor contact op met Toerisme Tielt.

Maandag: 9.00 – 12.00 uur
Dinsdag: 9.00 – 12.00 uur, 14.00 – 17.00 uur
Woensdag: 9.00 – 12.00 uur, 14.00 – 17.00 uur
Donderdag: 9.00 – 12.00 uur, 14.00 – 18.00 uur
Vrijdag: 9.00 – 12.00 uur
Zaterdagdag: 9.00 – 11.30 uur
Zondag: gesloten